Vatu
Na vatu sai koya e dua ga na na se yaco ni minerale se mineraloiti. E vakawasewasetaki mai na minerale ka oka kina na wainimate ivukivuki kei na sala e tauyavutaki kina. Na vatu sa ikoya na kena vakavavakutaka ilati na vuravura oqo, na qana. kei na levu na kena loma, vakavo ga na uto e taudaku ni wai kei na taga ni magma ena astenosfera. Na vulici ni vatu e okati kina e vuqa na vuli lalai ni qele, oka kina na petrology kei mineralogy. E rawa ni vakaiyalayala ga ki na vatu e kune e Vuravura, se rawa ni okati kina na jioloji vuravura ka vulica na vatu ni veika tale eso ni vakasilesitieli lomalagi.
E dau ilawalawa na vatu ki na tolu na iwasewase levu: vatu bukawaqa, vatu vakaitamera kei vatu qele. Vatu bukawaqa era buli ni sa batabata na magma ena Vuravura nei qana, se na lava e batabata ena dela ni qele se na boto wasawasa. Vatu vakaitamera buli ni sa na vakatubuilavo kei vakavatu ni biabia, ka qai buli mai na kena vakacacani na drakitaki, veilakoyaki, kei kena vatatutu na vatu sa tu rawa. Vatu qele buli ni sa ni sa vakayacori vei ira na vatu sa tu rawa na veivakasaurarataki kei na katakata cecere ka ra sa veisautaki ka sega ni levu na kena vakawaicalataki.
Era sa vakayagataka na tamata na vatu me tekivu mai na gauna era bula kina na tamata taumada. Na gauna taumada oqo, e vakatokai na Yabaki Vatu, raica na kena buli e vuqa na vatu iyaya. E qai vakayagataki na vatu me tiki levu ni kena tara na veivale kei na veivakatorocaketaki taumada. Na kelikeli e vakatorocaketaki me kau tani kina na vatu mai na Vuravura ka rawati kina na minerale e tiko kina, oka kina na kaukamea. Na tekinolaji ni gauna oqo e sa rawa kina me buli na vatu vou e bulia na tamata kei na veika e vaka na vatu, me vaka na simede.
Vuli
[veisau | edit source]Jioloji sa ikoya na vulici ni Vuravura kei na kena veitiki, oka kina na vulici ni veivatu. Petrology na vulici ni itovo kei na itekitekivu ni vatu. Mineralogy sa ikoya na vulici ni veitiki ni minerale e bulia na vatu. Na vulici ni vatu kei na kena veitikina e sa veivuke ki na kilai ni geological ni itukutuku kei Vuravura, na vakekeli ni kila vinaka na itukutuku ni tamata, kei kena vakatorocaketaki na idinia kei tekinolaji ena bula vakatamata.[1]
E dina ni okati ena itukutuku ni jioloji e vuqa na vakasama ni vatu kei na kena itekitekivu ka sa tudei tikoga ena itukutuku ni tamata, na vulici ni vatu a vakatorocaketaki me dua na saenitisi vakamatanitu ena loma ni ika 19 senitiuri. Plutonism e vakatorocaketaki me dua na vakasama ena gauna oqo, kei na kena kunei na niukilia vuca, ena 1896 vakatarai me vakayagataki na veimaliwai retiokaboni ena ni vatu. Na kilai ni peleti tektonika e vakatorocaketaki ena ikarua ni veimama ni ika 20 senitiuri.[2]
Veitikina
[veisau | edit source]- ↑ Haldar, S. K. (2013). "Introduction". Introduction to Mineralogy and Petrology. Elsevier Science. pp. 1–37. ISBN 9780124167100.
- ↑ O'Hara, Kieran D. (2018). "The Structure of Geological Revolutions". A Brief History of Jioloji (1 ed.). Cambridge University Press. pp. 247–259. doi:10.1017/9781316809990.013. ISBN 978-1-316-80999-0.
