Tai

Na tai sai koya na vanua e toka volekata na wasawasa se na laini e bulia na iyalayala ni vanua kei na wasawasa se dua drano. E vakatau na tai era vakauqeti mai na topoloji ni vanua wavolita, vaka kina na kena vakacacani na qele ena wai, me vaka na ua. Na ituvatuva ni qele ni vatu kei na qele e vakatau kina na mataqali baravi e buli. E rauta ni 620,000 na kilomita (390,000 na maile) na tailaini e vuravura.

Tai e vanua bibi ena veika bula vakaitaukei, e dau tiko kina e vuqa na veikabula ivakarau ni bula. Ena qele, era dau vakarurugi kina na veika bula bibi me vaka na savasavawai se vanua mamaca ni estuarine, ka bibi vei ira na iwiliwili ni vuka kei manumanu tale eso ni qele. Ena vanua e taqomaki mai na ua, era dau vakarurugi kina na lolobo masima, na veidogo se na co wasawasa, na veika kece oqo e rawa ni vanua ni susu manumanu vei ira na ika, qanivivili, kei na so tale na manumanu ni wai. Na vatuvatu matasawa e dau kune ena tai vakaraitaki ka vakarautaka na itikotiko vei ira e vuqa manumanu (me vaka na masi, basage, barnacle) kei na veimataqali coniwaitui.

Ena vakadidike ni wasa vakayago, e dua na baravi sai koya na iwirimadigi rabailevu ka veisautaki vakajioloji ena cakacaka ni yago ni wai ena gauna sa oti kei na gauna oqo, ni baravi e tiko ena bati ni matasawa, ka vakatakarakarataka na vanua ni veiua e tiko kina e dua. Ena baravi katakata e matata qai sega ni levu kina na wai, e dau kune kina na veibuca korala ena maliwa ni titobu ni 1–50 m (3.3–164.0 ft).

Me vaka e dua na ivolatukutuku e vakarautaka na Matabose Vuravura, e rauta 44% ni iwiliwili ni tamata era bula ena loma ni 150 na kilomita (93 na maile) mai na wasawasa me vaka na 2013. Ena vuku ni kena bibi ena bula raraba kei na kena levu na lewenivanua, na baravi e bibi me baleta na veitiki lelevu ni kakana kei na ivakarau ni bula vakailavo ni vuravura raraba, ka ra vakarautaka e vuqa na veiqaravi ni ivakarau ni bula ki na kawatamata. Kena ivakaraitaki, e dau yaco na cakacaka bibi vakatamata ena veikoro lelevu ni waqa. Na qoli ena veitai (veivoli, veivakamarautaki, kei na bula) kei na teitei wai e cakacaka vakailavo lelevu ka vakavuna na cakacaka, bula rawati koya, kei protein vei ira na lewe levu ni tamata ena veitai. Na veivanua tale eso ena veitai vanua me vaka baravi kei yasawasawasa vanua ni gade era rawata kina na ilavo levu ena saravanua.

Na veitai wasawasa ivakarau ni bula e rawa talega ni taqomaki mai na tubu ni waitui kei na sunami. Ena vuqa na vanua, na veivunikau ni veikau e ivurevure taumada ni kau me baleta na waiwai (e.g. qilaiso) kei na iyaya ni tara vale. Veitai wasawasa ivakarau ni bula me vaka na veidogo kei co wasawasa e cecere cake sara na kena rawa ni vakayagataki na kaboni mai na vuqa na veika bula e vuravura, ka me vaka oqo e rawa ni vakayacora e dua na itavi bibi ena dua na gauna lekaleka mai oqo me vukea na kena vakalailaitaki na veisau ni draki ena kena tauri na kaboni daiokisaiti ni tamata ena maliwalala.

Tai laini ena Otranto, Apulia, Itali

Voravora tai laini ni Yasayasa Ra Tai kei Niusiladi

Escorca tai, Serra de Tramuntana (Yatu Balea)

Ia, na bibi ni bula vakailavo ni baravi e vakavuna me levu vei ira na veivanua oqo era vakaleqai ena veisau ni draki, ka vakavuna na tubu ni draki ca sara kei tubu ni wasawasa, ka vakakina na veika e semati kina me vaka na veitai vakacaca, masimawai veivakacacani, kei veitai waluvu.Na veika tale eso e baleta na veitai, me vaka vakadukadukalitaki ni wasawasa, benu ni wasawasa, veivakatorocaketaki ni veitai, kei na vakarusai ni veitai wasawasa ivakarau ni bula, e vakadredretaka tale na nodra vakayagataka na tamata na tai qai vakarerevaki kina na veitai wasawasa ivakarau ni bula.